Bilindiği üzere işçi istihdamını artırmak için Devlet tarafından işverenlere yönelik olarak birçok prim desteği sağlanmaktadır. Bunların içerisinde en önemlisi 6111 sayılı Kanun ile sağlanan destektir.
2011 yılı Mart ayında yürürlüğe giren 6111 sayılı Yasa ile işyerinde ortalama sigortalı sayısına ek olarak alınan ve belli kriterleri taşıyan bir sigortalı için SGK primi işveren payının tamamı (% 20.5) devlet tarafından karşılanmaktadır.
İşyerlerinin % 85’i, şartları uyduğu halde, uygulamanın karmaşıklığı ve hatalı bildirimler nedeniyle 5 puanlık indiriminde iptal edilmesi riski ve cezai yaptırımları nedeniyle işsizlik sigortası fonundan karşılanan SGK’nın yukarıda belirttiğimiz en büyük prim teşvikinden yararlanmamaktadırlar.
İşyerleri, uygulaması çok basit olan 5 puanlık prim teşviki veya bölgesel prim teşviki gibi indirimlerden çok yaygın bir şekilde yararlanmakta iken(Tekirdağ bölgesel teşvik kapsamında bir il değildir), “işyeri ortalamasına ilave istihdam, genç ve kadın istihdamı, işsiz ve iş-kur kaydı olanların istihdamı, nitelikli işgücü istihdamı, mesleki yeterlilik belgesi” gibi birçok teşvikin 2011/Mart ayında birleştirilmesinden oluşturulmuş ve uygulaması oldukça karmaşık olan 6111 sayılı Teşvikten büyük çoğunlukla yararlanamamaktadırlar.
Bir çalışan için ödenecek toplam primin yaklaşık % 60’ına tekabül eden ve işsizlik sigortası fonundan karşılanan bu teşvik, ilgili Yasalar ile 2015 yılı sonunda sona erecek şekilde düzenlenmiş iken daha sonra 31.12.2020 yılı sonuna kadar uzatılmış olup bu tarihten sonra da, halihazırda o işyerinde çalışan ve şartları tutan aktif sigortalılar yönünden 2025 yılına kadar devam devam edecektir.
Somut olarak ifade edecek olursak, 2018 yılı için 6111 teşvik kapsamına giren her işçi için SGK, 406,00.- TL’den başlayıp ücretine göre 3.045,00.- TL’ye kadar prim desteği (indirim) sağlamaktadır. Bir işçi için 6111 teşvikinden faydalanmayı hak ettiği halde bundan faydalandırılmayıp, beş puanlık teşvik indiriminden faydalandırılması halinde 101,50.- TL ile 761,00.- TL arasında bir indirim almaktadır. Bu demektir ki eğer işçi 6111 teşvikinden faydalandırılmış olsa idi bir ayda 304,50.- TL ile 2.284,00.- TL arasında indirim alabilecekti.
Çalışanların maliyetlerini azaltan 2017 Yılında uygulanmakta olan bir kısım istihdam teşviklerinin 2018 Yılında devam edip etmeyeceği, devam edecekse ne şekilde devam edeceği sektörün beklediği düzenlemelerdi. Nitekim geçen hafta TBMM ne sunulan torba Kanunda merak edilen hususlara yönelik düzenlemeler kamuoyuyla paylaşılmış ve TBMM’nin tasarılar sayfasında yayınlanmıştır.
Meclise sunulan Kanun tasarısı ile 6111 sayılı teşvik ve diğer teşvik indirimlerinden şartları sağladığı halde faydalanamayan işverenler için, Kanunun yürürlük tarihini takip eden ay başından itibaren bir ay içinde SGK’ya yapılacak müracaatlarda, Kanunun yürürlük tarihinden önceki dönemlere ilişkin olmak üzere prim teşvik, destek ve indirimlerinden yararlanabilme imkanı getirilmiş, geriye dönük yararlanılması gerektiği halde yararlanılmadığı tespit edilen teşviklerin prim borcuna karşılık mahsup yolu ile iadesi sağlanmaktadır.
Tasarıda işverenleri ilgilendiren en önemli düzenleme geçmiş teşvik alacaklarının ödeneceğine ilişkin Meclis’e sunulmuş olan torba Kanun tasarısının 64. Maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenen 17. Ek Maddesidir. Tasarıdaki düzenlemenin Meclisten Kanunlaşarak geçmesi halinde;
Bundan sonra teşviklerden yararlanmak için 6 aylık bir süre kısıtlamasına gidilmiş olup, buna göre hak edildiği halde teşviklerden her hangi bir nedenle yararlanılmamış olunması halinde, başvuru tarihinden geriye yönelik en fazla altı aya ilişkin yararlanılmamış olan prim teşvik ve indirimlerinden yararlanılabilecektir.
Diğer taraftan bu maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından itibaren bir ay içinde Kuruma başvurulması halinde, daha önceki yıl ve aylarda tüm şartları sağladığı halde yararlanılmamış olan prim teşviki, destek ve indirimler işverenlere ödenecektir.
Bu şekilde işverenlere iade edilecek tutara, maddenin yürürlük tarihinden önce talepte bulunanlar için maddenin yürürlük tarihini takip eden aybaşından, yürürlük tarihinden sonra talepte bulunanlar için ise, talep tarihini takip eden aybaşından itibaren kanuni faiz eklenerek 2019 yıl başından başlayarak üç yıl içinde altı ayda bir eşit taksitlerle ödenecektir.
Ancak işverenin borcu varsa öncelikle bu borçlarından; borçlarını yapılandırmış ise yapılandırmaya ait taksitlerinden mahsup yoluyla gerçekleştirileceği öngörülmüştür.
Görülmekte olan davalarda, SGK’ya önceden idari başvuruda bulunan işverenler için pozitif sayılabilecek bir düzenleme de getirilmiş olup buna göre;
Halen devam eden davalar yönünden ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutarın yukarıda açıklanan yöntemlere göre mahsup veya iade edileceği; Mahkemelerce, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verileceği, yargılama giderlerinin idare üzerinde bırakılacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda anlatılan tasarının Ek-17. maddesini kısaca özetlemek gerekirse;
1- Geçmiş prim alacakları için dava açılmış ise bu davaların düşürülerek dava konusu tutarların faiziyle birlikte ödeneceği,
2- Dava açılmamış ise Kanunun yayınından itibaren bir aylık sürede talepte bulunulması halinde bu defa talep tarihinden itibaren faiz eklenerek ödeme yapılacağı,
3- Ödemelerin öncelikle borçlardan, borç yoksa 2019 yılı başından itibaren 3 yıl içerisinde 6 şar aylık eşit taksitler ile ödeneceği, öngörülmektedir.
PEKİ İŞVERENLER NE YAPACAK?
Dava açmış olan işverenler daha avantajlı durumda olup daha yüksek bir faiz ile ödemesini alacaklardır. Bu işverenlerin her hangi bir işlem yapılmasına gerek olmadan davalar da düşecek, ödemeler ise SGK tarafından yukarıdaki plan çerçevesinde yapılacaktır.
Şu ana kadar geçmiş alacakları ile ilgili her hangi bir çalışma yapmamış veya talepte bulunmamış işverenlerin ise; kanunun yayımını takip eden ay başından itibaren 1 ay gibi söz konusu çalışmaların tamamlanması açısından çok kısa bir süre tanınacağından, talep edilecek teşvik değişiklikleri için ek/iptal prim belgeleri ve başvuru dilekçeleri konusunda hazırlıklarını, gerekirse konunun uzmanlardan destek alarak ivedilikle yapmaları, gerekmektedir. Çünkü Kanun tasarısı ile tanınmış olan bu bir aylık süreden sonra geçmiş alacaklarının yargı yoluyla alınması da söz konusu olamayacaktır.
Kısaca daha önce dava açmış veya talepte bulunmuş olanların SGK’nın ödeme planını beklemek dışında yapacağı bir işlem bulunmamakta, bu konuda şimdiye kadar her hangi bir girişimde bulunmamış işverenlerin ise bu kanun ile getirilen teşvik barışı düzenlemesinden yararlanıp geçmiş alacaklarını faizsiz de olsa alabilmeleri için ellerini çabuk tutmaları gerekmektedir.
Son olarak Ülkemizdeki bu kadar ağır gündem içerisinde, böylesi bir düzenleme ile işverenlerin mağduriyetini gideren ve işverenleri mahkeme kapılarında haklı oldukları bir konuda alacaklarını SGK ile davalık olarak tahsil etme müşkülatından kurtardıkları için, bu düzenlemeyi Meclis gündemine getiren Hükümet yetkililerini de kutlamak gerekiyor.
Tasarının sosyal güvenliği ilgilendiren diğer maddelerinin içeriğini önümüzdeki günlerde sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.
M.Melih KOTAN
Sosyal Güvenlik Uzmanı
