2014 yerel seçimlerinde, CHP’nin Süleymanpaşa Belediye Başkanı adayı ön seçimle belirlenmişti.
Büyükşehir başkanı adayı ise neredeyse son güne kadar açıklanamamıştı.
“Başkan adayımızı seçimden sonra açıklayacağız” gibi espriler yapılıyordu.
O zamanlar, uygun bir aday bulmak için, büyük şirketlere üst düzey yönetici bulmakta uzmanlaşan, “Kafa Avcısı / Headhunter” denen firmalardan destek almayı önermiştim.
“Kafa Avcısı” firmalarının çoğu uluslararası alanda çalışır.
Örneğin, bir Kafa Avcısı, Süleymanpaşa için, nüfusu bize yakın olan Belçika’nın Ghent şehrinden bir başkan adayı getirebilir.
Neden olmasın?
Futbol kulüpleri yabancı antrenörleri işe alıp, onlara milyonlarca Euro ödeyebiliyorlar.
Adam kayırıp, partizanlık yapacak vasıfsız bir politikacı yerine, profesyonelce işini yapacak bir yöneticinin belediye başkanı olmasını tercih ederim.
Biraz daha hayal kurup, Süleymanpaşa isminin gizli tutulduğu bir ilan metni hazırlayalım:
| Yönetici Aranıyor
30 Milyon Euro yıllık bütçesi olan bir kuruluşa yönetici aranıyor. Kontrat süresi beş yıldır. Beş yılın sonuna kadar herhangi bir hesap sorulmayacaktır. Kuruluş, alanında tekel konumundadır. Yaptığı hizmetleri ve sattığı ürünleri alan 250 bin müşterisi bulunmaktadır. |
Şaka bir yana, çeşitli ülkelerde, belediye yönetiminin, meclisin tayin ettiği bir profesyonel yöneticiye bırakıldığı uygulamalar bulunuyor.
“BELEDİYE MECLİSİ+CEO” YÖNETİM BİÇİMİ NEDİR?
Bu yönetim biçiminde halk belediye meclisi üyelerini seçer.
Varsa, belediye başkanı adayı da, meclis üyeleri ile birlikte seçilir, veya meclis, içinden bir kişiyi başkan olarak belirler.
Bu başkanın görevleri semboliktir.
Belediye meclisi, belediyeyi yönetmesi için bir profesyonel yönetici atar.
Bu yöneticinin atanmasına veya işten el çektirilmesine sadece meclis karar verebilir (1).
Amerika Birleşik Devletleri’nde belediyelerin yaklaşık üçte ikisinin bu şekilde yönetildiği ve bu belediyelerin % 10 daha başarılı olduğu bildiriliyor (2).
ABD’de yaklaşık 30 bin belediye olduğu düşünülürse, bu 20 bin kişilik bir profesyonel belediye yöneticisi bulunduğu anlamına gelir.
Bu arkadaşların “ICMA, Uluslararası Belediye Yönetimi Derneği” (https://icma.org/) diye bir kuruluşu bile var.
ICMA, üyeler arasında en iyi uygulamaların duyurulmasını sağlıyor, eğitim çalışmaları yapıyor, iş bulmakta yardımcı oluyor.
Profesyonel yöneticilerden yardım alma, veya dışarıdan bir kişiyi görevlendirme bizde de az çok bilinen bir şey.
5393 sayılı Belediye Kanunun 42. Maddesine göre “Belediye başkanı, görev ve yetkilerinden bir kısmını uygun gördüğü takdirde, yöneticilik sıfatı bulunan belediye görevlilerine devredebilir.”
Aynı yasanın 46.Maddesine göre de “Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması ve yeni belediye başkanı veya başkan vekili seçiminin yapılamaması durumunda, seçim yapılıncaya kadar belediye başkanlığına, büyükşehir ve il belediyelerinde İçişleri Bakanı, diğer belediyelerde vali tarafından görevlendirme yapılır. Görevlendirilecek kişinin belediye başkanı seçilme yeterliğine sahip olması şarttır.”
“BELEDİYE BAŞKANI + MECLİS” YÖNETİM BİÇİMİ NASILDIR?
Adından da anlaşılacağı gibi bu yöntemde seçilmiş bir belediye başkanı ve bir meclis var (3).
Bu sistemin, başkanın gücüne göre belirlenen iki alt tipi bulunuyor.
“Kuvvetli başkan” modelinde başkan tam otoriteye sahip.
Başkan ekibiyle bütçeyi, stratejik planı vb hazırlıyor, gündemi belirliyor, bölüm yöneticilerini atayabiliyor veya kovabiliyor.
Meclis etkili değil.
Türkiye’de uygulanan belediyecilik modeli bu biçime giriyor.
“Zayıf başkan” modelinde ise başkan, bir çok konuda meclisle birlikte karar veriyor.
SONUÇ
Belediye meclislerinin, partiler üstü yaklaşımla, işleri en iyi yönetecek bir profesyonel yöneticiyi göreve getirmeleri, onu bir şirketin yönetim kurulu üyelerinin şirketin CEO’sunu denetlemesi gibi yakından denetlemeleri, iyi bir çözüm gibi gözüküyor.
Bu noktada, belediye meclis üyelerinin de liyakat esasına göre, toplumu temsil edecek dürüst kişilerden, adil seçim yöntemleriyle seçilmiş olması önemli.
Aşağıda (2) numaralı kaynakta linkini verdiğim kısa videoyu izlemenizi öneririm.
Basılı gazeteyi okuyanlar için videonun kare kodu:
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Council%E2%80%93manager_government
(2) https://youtu.be/sP54bvzocRs?si=J-KtazCY9FM5dpgb
(3) https://en.wikipedia.org/wiki/Mayor%E2%80%93council_government
