Babil Kitap’tan Ekim 2023’te yeni bir yayın çıktı (*).
İngilizce adı “Intellectuals in Developing Societies”
“Gelişmekte olan Toplumlarda Entelektüeller” anlamına geliyor, ama daha çarpıcı olsun diye Türkçe çeviriye “Entelektüeller ve Aptallar” başlığı konmuş.
Kitabın arka kapak notu:
“Aptallar etkin bir yönetim istediklerini söylerler ama her zaman en kötüsünü seçerler. Aptallar yolsuzluğu ortadan kaldırmak istediklerini söylerler ama yolsuzluk daha da büyür. Aptallar yoksulluğu ortadan kaldırmak istediklerini söylerler ama yoksulluk çok daha geniş kitlelere yayılır. Hele de aptallar ülke planlamasının sinir merkezine nüfuz etmişlerse artık geriye aptalların devrimine şahitlik etmekten başka bir şey kalmaz.”
“Gelişmekte olan toplumlarda idealler ile gerçekler arasındaki uçurum, yönetimde bir yerlerde bir şeylerin yanlış gittiğini gösteriyor. S. H. Alatas, kaleme aldığı bu küçük ama çarpıcı kitabında; kendi şahsi tecrübelerinden de yararlanarak yüzyıllardır ağır buhranlarla boğuşan gelişmekte olan toplumların içine düştükleri fasit daireden nasıl kurtulabileceklerine dair önemli değerlendirmelerde bulunuyor. Öncelikle entelektüel kavramı ve entelektüeller grubunun genel işlevini tartışıyor ve entelektüel ruhun bir ulustaki rolüne odaklanıyor. Ardından entelektüelin sosyolojik bir tip olarak zıt kutbundaki “aptal”ı tartışıp kavramsallaştırıyor ve bu tipin bilhassa toplum üzerindeki yıkıcı etkisini göz önüne seriyor. Bir yandan gelişmekte olan toplumlarda entelektüelleri çevreleyen sorunları ve koşulları ele alırken diğer yandan da bu toplumlarda entelektüellere duyulan ihtiyacı ve entelektüellerin yeteneklerini tartışmaya açıyor. Alatas, bu ülkelerdeki geri kalmış elitlerin bilhassa bilim ve teknolojik çalışmaların ilerletilmesi üzerindeki etkilerini olanca çıplaklığıyla tasvir ederken dalga dalga gerçekleşen beyin göçü sorununa değiniyor.”
“Aptallar, adaletsizliğe karşı direnç uyandıramaz ve yolsuzluğa karşı mücadele edemezler. Ayrıca, hiçbir şeyden ilham almadıkları gibi hiçbir şeye ilham kaynağı da olamazlar.”
Bu yazıda kitaptan kısa alıntılar yapacağım.
ENTELEKTÜELLER HANGİ SOSYOLOJİK ÖZELLİKLERİ GÖSTERİRLER ?
“Entelektüeller aşağıdaki sosyal özellikleri gösterirler:
1-farklı oranlarda da olsa tüm sınıflardan olabilirler;
2-çeşitli kültürel veya siyasi hareketleri destekler veya karşı çıkarlar;
3-meslekleri çoğunlukla yazar, öğretim görevlisi, şair, gazeteci ve benzeri sahalardadır;
4-bir dereceye kadar toplumun toplumun geri kalanından uzak dururlar, kendi gruplarına karışırlar;
5-bilginin sadece teknik ve mekanik yanıyla ilgilenmezler: Din, iyi yaşam,sanat, milliyetçilik,planlı ekonomi,kültür ve benzerleri hakkındaki fikirler onların düşünce dünyasına aittir. Ayrıca entelektüeller, uzmanların aksine, olayları birbirleriyle ilişkileri ve bütünlükleri açısından geniş bir perspektiften görmeye çalışırlar;
6-entelektüeller grubu, toplumun her zaman küçük bir bölümünü oluşturmuştur.”
ENTELEKTÜELLERİN ÜSTLENEBİLECEĞİ KARAKTERİSTİK SORUNLAR VE EYLEMLER NELERDİR?
“1- Bunlar uzmanlar tarafından ele alınmayan ve alınamayan sorunlardır.
2- Entelektüel faaliyet alanı, herhangi bir disiplin tarafından belirlenen sınırları takip etmez.
3- Entelektüel tutum, müfredat ve sabit bir çalışma yılı açısından resmi ve disiplin odaklı bir eğitimle oluşturulamaz.
4- Entelektüel faaliyetin nesnesi her zaman daha geniş bir yaşam ve düşünce bağlamı ile ilişkilidir; temel değerlere ve sorumluluklara nüfuz eder.
5- Entelektüel uğraş, bir meslek değildir ve bu nedenle mesleklerin ortaya çıkışını ve gelişimini belirleyen faktörlere tabi değildir.
6- Entelektüel ilgi geçmişi, bugünü ve geleceği kapsar”
BİR APTALIN TEMEL ÖZELLİKLERİ NEDİR?
“Bir aptalın temel özellikleri şunlardır:
1- sorunları farkedemez;
2- kendisine söylendiğinde onları çözemez;
3- gerekenleri öğrenemez;
4- öğrenme sanatını da öğrenemez;
5- genellikle aptal olduğunu kabul etmez.”
SONUÇ
Yazar Seyid Hüseyin Alatas savlarını ülkesi Malezya’dan ve diğer komşu ülkelerden aldığı örneklerle açıklıyor.
Yabancısı olmadığımız bir örnek:” 1963 yılında Kahire’deki Malezyalı Öğrenciler Yurdu için tabak çanak ve çatal bıçak takımı Kuala Lumpur’dan 6.342,10 dolar karşılığında satın alınır. Bu malzemenin Kahire’ye navlun ücreti 3.389,90 dolardı. Halbuki sonradan bunların Kahire’de Kuala Lumpur’dakinden çok daha ucuza temin edilebileceği anlaşılır. Bir aptaldan başka kim bu tür şeyleri satın alır ve yerinde daha düşük bir fiyata temin edilebilecekken navlun için maliyetin yüzde 50’sinden fazlasını öder? Dahası 350 servis takımı satın alınmıştır
ancak yurtta 150 öğrenci kalıyordu. Karar verme sürecinin bir yerlerinde öyle anlaşılıyor ki bir aptalın beyni devreye girmiş. Sonuç olarak Malezya hükümeti bir aptalın kalem darbesiyle birkaç bin dolar kaybeder.”
Bize göre ne kadar masum bir aptallık değil mi?
(*) https://www.babil.com/entelektueller-ve-aptallar-kitabi-seyid-huseyin-alatas
