13°
Son günlerde CHP’de, parti içi demokrasi ve değişim sözlerini sık sık duyuyoruz.
Acaba hangisi önce geliyor?
PARTİ İÇİ DEMOKRASİ Mİ, DEĞİŞİM Mİ?
Eğer partide, parti içi demokrasi olsaydı ve tam uygulansaydı, bugüne kadar değişmesi gereken şeyler zaten değişmiş olurdu.
Şimdi yaptığımız değişim tartışmalarına gerek kalmazdı.
Parti içi demokrasi sürekli değişimin kapısını açık tutar.
PARTİ İÇİ DEMOKRASİ NEDİR?
Çeşitli kaynaklarda verilen parti içi demokrasi tanımlarında, aşağıdaki anahtar kavramlar öne çıkıyor:
-demokrasi esaslarına uygun bir tüzük,
-katılımcı, şeffaf ve denetlenebilir olmak,
-oligarşik eğilimlerin reddi,
-yöneticiler ve adayların adil ve özgür seçimler ile belirlenmesi,
-tabandan tepeye karar mekanizmaları,
-düşünme, konuşma, oy serbestliği,
-kapsayıcılık,
-sınırlı görev süreleri,
-değişmez kişilerin olmaması,
-bütün kararların tek bir merci tarafından verilmemesi,
-başka üyelere de fırsat verilmesi,
-merkeziyetçi olmayan yönetim şekli,
-kontrol ve denge mekanizmaları,
-üyelere önem verilmesi,
-üyelerin eğitimi,
-demokrasi kültürü.
ABD Ulusal Demokrasi Enstitüsü’nün bir yayınında, başarılı, toplumda etkili bir siyasi parti olmanın üç temeli parti içi demokrasi, şeffaflık ve topluma ulaşma stratejileri olarak veriliyor.
Aynı yayında parti içi demokrasi beş başlık altında toplanmış.
1- Eğitim:
Etkili partiler, üyelerine ve liderlerine geniş bir yelpazede sürekli eğitim programları ile eğitim hizmeti verir.
Eğitimlerde parti tarihi, tüzüğü, ideolojisi ve programı, kampanya ve seçimler, seçmenlere ulaşma, sosyal yardım, medya, topluluk önünde konuşma gibi konular işlenir.
Parti içi eğitim üyelere değer verildiğini gösterir
Özellikle bir demokrasi kültürünün yerleşmesi önemlidir.
Üyelerin sürekli yeni fikirlerle ve becerilerle karşılaşması, modern, dinamik bir parti oluşumuna katkıda bulunur.
İyi eğitilmiş üyeler demokrasinin temelidir.
2-Örgüt:
Belli bir örgüt yapısı içinde görev tanımların, seçilme şartlarının, güç ilişkilerinin, kontrol ve denge mekanizmalarının açıkça belirtilmiş olması, her yöneticinin sınırlarını bilmesi parti içi demokrasi için gereklidir.
Örgüt yapısında güç tek elde toplanmamalıdır.
3- Katılım:
Üyeler parti içi seçimlere katılmalı, yöneticileri, adayları seçmede veya görevden almada söz sahibi olmalıdır.
Üyeler fikirlerini serbestçe ifade edebilmeli, bunun için gerekli ortamlar yaratılmalıdır.
Toplumun her kesiminden, parti ideolojisini benimseyen kişiler partide seslerini duyurabilmelidir.
4-Seçimler:
Parti içi seçimler en adil yöntemlerle yapılmalı, her düşünce temsil edilebilmelidir.
Kısa vadeli çıkar hesapları yapmadan en demokratik seçim sistemleri araştırılmalı, tüzüğe konmalı ve uygulanmalıdır.
Yöneticiler ve adaylar liyakat esasına göre yarışmaya girebilmeli ve seçilebilmelidir.
5-İletişim:
Parti içinde tabandaki üyelerle yöneticiler arasında dikey iletişim kanalları açık olmalı.
Yöneticiler, milletvekilleri üyelerle sık sık birlikte çalışmanın yollarını yaratmalı, temaslarını sadece birkaç samimi oldukları kişilerle sınırlamamalı.
Bir ilçedeki kollar, bir ildeki ilçe örgütleri, bir bölgedeki il örgütleri de birbirleri ile yatay iletişim içinde olmalı.
PARTİ İÇİ DEMOKRASİ ÇOK MU ZOR?
Değil.
Parti içi demokrasi istenirse olur.
Ama yöneticilerimiz pek istemiyor.
Üyelerimiz de pek farkında değil.
Şimdiye kadar hiç bir ilçe kongresinde, divan başkanının yasal olarak sorduğu “seçim blok mu olsun, çarşaf usulüyle mi olsun?” sorusuna, bir kişinin kalkıp ta “çarşaf olsun” diye el kaldırdığını görmedim.
Demokrasi kelimesi, hak, eşitlik ve saygı kavramlarını içerir.
Toplumumuzda, evde, okulda, işyerinde, trafikte birbirine saygılı davranışlar çok yaygın olmadığı için, gelişmiş genel bir demokrasi kültürümüz yok.
Anayasa’nın 69.Maddesinin ilk cümlesi “ Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olur.” şeklindedir.
Bu Anayasa maddesi gereği, tüzüklerde yetersiz de olsa bazı demokratik maddeler var.
Fakat tam uygulanmıyor veya iyi yorumlanamıyor.
Parti içi demokrasiye parti disiplinini bozacağı nedeniyle de karşı çıkılıyor olabilir.
SONUÇ
Tüzükte, demokratik seçim yöntemleri, parti içinde yükselme, seçilme kıstasları, görevde kalma süreleri gibi konular açıkça, dolambaçlı yorumlara yer kalmayacak şekilde yazılırsa, parti içi demokrasi yönünde önemli bir adım atılmış olur.
Parti içi demokrasi partiye bir canlılık kazandırır.
İç demokratik kültüre sahip bir siyasi parti, üyelerinin her düzeyde çeşitli faaliyetlere ve karar verme süreçlerine katılmasını teşvik eder.
Parti üyeleri, değer verilmesi, geliştirilmesi, kendilerini önemli hissetmeleri ve dinlenilmesi gereken değerli bir kaynaktır.
Partinin değerlerini, kurallarını benimsemiş üyeler partinin paha biçilmez savunucuları olurlar.
Hevesli, aktif ve ilgili parti üyeleri aktivist, eğitmen, organizatör olarak parti içinde de yararlı işler yaparlar.
Toplumun beklentileri daha çabuk ve doğru algılanabilir, uygun çözümler bulunabilir.
Kaynaklar:
https://www.ndi.org/sites/default/files/Best_Practices_of_Effective_Parties_English.pdf
https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=AWUkKH9lHDbCZb_mQnNv
Küçük, T.S. Parti İçi Demokrasi. On İki Levha Yayıncılık. İstanbul. 2015
