SEÇİM REFORMU DERNEĞİ

Seçim Reformu Derneği (Electoral Reform Society), 1884’ten beri  adil seçimler ve daha iyi bir demokrasi için mücadele ediyor.

Bu konuda dünyanın en eski derneği.

Kurucuları arasında,  matematik profesörü, edebiyatçı ve din adamı olan Charles Dodgson, ve  “Aktarılabilir Tek Oy” sistemini bulan Thomas Hare de bulunuyor.

Charles Dodgson, Lewis Carroll takma adıyla “Alis Harikalar Diyarında” kitabını yazmış olan kişi.

Başlangıçta “Basit Çoğunluk” sistemine karşı “Orantılı Temsil Derneği” olarak kurulmuş.

Avustralya, İrlanda ve Malta’da sistemi değiştirebilmişler.

İngiltere’de gel-gitler yaşanmış.

Kuzey İrlanda’da 1973 yılında Parlamento seçimlerinde, İskoçya’da ise  2007 yılında yerel seçimlerde  “Aktarılabilir Tek Oy” sistemine geçilmiş.

Halen İngiltere’de dar bölgelerde “Basit Çoğunluk / First Pass the Post” sistemi uygulanıyor.

Derneğin sitesinde “Buhar çağının siyasi sisteminin hala yürürlükte olduğu her yıl, insanlar için kaçırılmış bir fırsattır” diye yazıyor.

Evet, İngiltere’de 1950 seçimlerine kadar böyle bir uygulama varmış.

Ama bu, vatandaşlar sandığa tek zarf atarken, üniversite mezunları iki zarf atıyor şeklinde anlaşılmasın.

İngiltere’de milletvekilleri bir kişilik dar bölgelerden seçiliyor.

1603 yılında Kral James, Oxford ve Cambrige Üniversitelerini ayrı seçim bölgeleri olarak tanımış, onlara kendi temsilcilerini seçme yetkisi vermiş.

Sonra, yıllar içinde başka üniversiteler de bu yetkiyi almış.

Üniversitelerin adaylarının seçiminde  sadece o üniversitenin mezunları oy kullanabiliyorlar.

Yani, bir üniversite mezunu, kendi okulunun seçiminde oy kullanıyor, ek olarak yaşadığı seçim bölgesinde de oy kullanıyor, böylece iki oy kullanmış oluyor.

Bu yöntemle Francis Bacon, Isaac Newton, William Pitt, W E Gladstone, H G Wells ve J B Priestley gibi ünlü bilim adamları Parlamento’ya girebilmiş.

1947 yılında Parlamento bu sistemi kaldırmış.

Sistemi savunan muhalefet lideri Winston Churchill, 350 yıllık geleneği bozduğu ve üniversite koltuklarının Parlamento’ya getirdiği zeka ve eğitim avantajlarını göz ardı ettiği için ‘Sosyalist Parti’ye karşı öfkeli bir konuşma  yapmış.

Türkiye’de “Seçim Reformu Derneği”ne benzer bir girişim var mı diye araştırırken “Özgürlük Araştırmaları Derneği”nin “Türkiye’de Seçim Sistemleri: Sorunlar ve Reform Önerileri” başlıklı bir raporuna rastladım.

Prof.Dr. Tanju Tosun’un hazırladığı, 56 sayfalık rapor, 2022 Mart ayında yayınlanmış.

Rapor konuya ilgi duyanlar için iyi bir kaynak.

Raporun linki:https://oad.org.tr/wp-content/uploads/2023/05/tanju-tosunRapor-24.pdf

Türkiye’de, Cumhurbaşkanlığı, milletvekili seçimleri ve yerel seçimler için ayrı ayrı yasalar var.

Siyasi Partiler yasasında da, parti içi seçimlerle ilgili kurallar bulunuyor.

Bu yasaların değişmesi için, gerçekten demokrasiyi benimsemiş, halka önem veren iyi niyetli politikacıların çoğunlukta olması gerekir.

Parti tüzükleri de bu yasalara uygun olmak zorunda.

Her şeye rağmen, CHP tüzüğünde, mevcut  yasalarla çelişmeyen, demokratik düzenlemeler yapılabilir.

Kesin adaylık kriterleri, seçim ve sayım yöntemleri, denge-denetim kuralları tüzüğe yazılabilir.

Bu yıl yapılacak olan Tüzük Kurultayı çok önemli.

Bu arada, Süleymanpaşa CHP Belediye Başkanı adaylığı için yapılan ön seçim sonuçlandı.

Aday adaylarından Volkan Nallar, verilen oyların  % 42.68’ini alarak seçimden birinci çıktı.

% 60 civarında üyenin katıldığı ön seçim oldukça hareketli geçti.

İyi bir organizasyon yapan il, ilçe yöneticilerini ve Volkan Nallar’ı kutluyorum.